Юзлаб чақирим йўл босиб, пойтахтда яшовчи кенжа фарзандини кўришга келган Чориқул чўпон шу куннинг ўзидаёқ яна ортга – Сурхонга қайтди. Фақат қайтишда шаҳри азимдаги каттакон даргоҳлардан бирида ишловчи ўша кенжатойнинг уч нафар боласини ҳам олдига солиб қайтди…
–Ҳой отаси, ўзи ҳозиргина келдикку, қилиғингиз қурсин, бир-икки кун нафас ростлаб олайлик, –дея ўтинган кампири Рўзигул момо бир оғиз гапирдию, балога қолди. Чўрткесар, сертажанг оқсоқол столга чунонам мушт туширдики, шўрлик гапирганига ҳам минг пушаймон бўлди.
– Менинг уруғимдан ҳали чулчит чиқмаган, билдингми, ўзи бунга сен ҳам айбдорсан, кенжа болам деб шу ўғлингни жуда талтайтириб юбординг. Мен аҳмоқ бўлса, тоғу-тошда қўй боқиб юраверибман. Ўқийман деди ўқитдим, уйлантир деди, кўнглидагини олиб бердим, уйим йўқ деди, мол сотиб ватанли қилдим. Мана энди одам бўлди, элга қўшилди деганимда… ўзию, келин иккови болаларини элдан чиқариб ўтирибди.
Невараларингни қара, битта ўзбекча сўзни ҳам эплаб гапиришолмаяпти. Фақат ўрисча, инглизча гапиришяпти. Келгандан бери оғизларига қарайман, қани энди биронта ўзбекча калом айтишса… Дедушка, бабушка ва яна алламбалолар деяверишиб қулоқ миямни қоқиб ташлашдику. Йўқ, бундай бўлмайди, отасини ўқитдимми болалариниям ўқитишга қурбим етади. Фақат… менинг олдимда-қишлоқда ўқишади. Хуллас лаш-лушингни йиғиштир, қайтамиз. Сўнгра янада асабийлашиб ўғлига ўшқирди:
– Болаларни хароб қилибсанларку. Алҳамдунику қўятурайлик, жиллақурса ўзбекча саломлашишни ҳам билишмайди буларинг! Мен сенга шундай тарбия берганмидим?! Ота-бобонгни тилини камситиб, мурғаккина болаларингни ажнабийларнинг тилида ўқитишни ким маслаҳат берди сенга?! Ўша бетовфиқлар айтганидаям ўзингнинг калланг йўқмиди?! Ҳали суяги қотмаган бола илк сабоғини ўзга тилда олса нималар бўлишини, оқибати қаерларга бориб тақалишини биласанми ўзи?! Бола миллатини, динини, тилини унутадику!
Буларни унутганни эса одам қаторига қўшиб бўлмайди! Хе, сени ўша олимлигингдан ўргилдим. Аждодининг тилидан воз кечган одамдан олим чиқармиди?! Олим бўлишдан аввал одам бўлиш шарт! Оқсоқол шу гапларни айтаркан, эшикни қарсиллатиб ёпиб чиқиб кетди. Янги ўзбекнинг забардаст намоёндасимиз дея пойтахтда кўкрагига муштлаб юрган “зиёли ўғил” эса бу рад этиб бўлмас ҳақиқат қаршисида лом-мим дея олмай остонада қаққайганича қолаверди…
Бу – яқин танишим, пойтахтдаги нуфузли олийгоҳлардан бирида ёшларга ўзбек тили ва адабиёти фанидан сабоқ бериб келаётган Эшниёзнинг куни кеча менга дил ёриб, айтган ҳангомаси. Ачинарлиси бўлиб ўтган воқеанинг бош қаҳрамони-унинг ўзи!
– Ишхонадагиларнинг гапига кириб, “интеллегентный” бўлишсин деб болаларни аввал русийзабон боғчага, сўнгра рус ва инглиз тилига ихтисослашган хусусий мактабга берувдик. Уларнинг ўз тилларини унутаёзганига эътибор ҳам бермабмиз. Камига уйда ҳам русча, инглизча гапира бошлашганди. Ҳарқалай тил ўрганишяптику деб хурсанд бўлиб юраверибмиз. Қишлоқдан отам келганларида ҳам болалар ўзга тилда чулдирашаверибди. Бу эса бобойни қахрини келтирди. Биласизми, отам ўз тилидан бошқа тилни муқаддас санамайди. Шу боисданми, невараларини олдию кетди. Энди уларни ҳали вери шаҳарга жўнатмаса керак. Эр-хотин бориб кўриб келайлик десак… энди юзимиз чидамаяпти.
Тўғриси, уни нима деб юпатишни ҳам билмадим. Афсуски, танишимга ёпишган бу “хасталик” юқумли дарддай, тез урчиб, ҳозирда республика пойтахти тугул вилоятлар ва туманлар марказигача шитоб билан кириб боряпти. Хаёлимда эса баногоҳ партиямиз етакчиси Алишер Қодировнинг марказий матбуотдаги чиқишларидан биридаги қуйидаги сўзлари жонланди: “Афсуски, бугун ўз боласини рус боғчасига, рус мактабига бериб, боласи рус тилида тили чиқаётганидан ғурурланаётганлар кўпаймоқда.
Бу билан эса ўзимизга зиён келтираётганлигимизни англамаяпмиз. Бугунги кунда Тошкент шаҳри мактабларида 400 мингга яқин бошланғич синф ўқувчилари бор, уларнинг 250 мингга яқини рус тилида таълим олмоқда. Эътибор беринг, бу ўйлаб кўрадиган рақам. Ана шу 250 мингнинг 80 фоизи афсуски ўзбек. Айтинг, қандай ота-онаки, фарзанди 1-синфдан ўз қадриятига тескари, онгу-тафаккури, ўлчов мезонлари ва миллий маданиятига зид бўлган тилда савод чиқаришига йўл қўйиб беряпти. Агар бунга бир-икки оиланинг муаммоси деб қарасак, катта хато бўлади. Бу жамият муаммоси! Тилни йўқотиш, унга бефарқлик ҳам айнан шу нуқтадан бошланади аслида”.
Олимлар инсоният тарихида 9 мингдан ортиқ тил йўқ бўлиб кетганини айтишмоқда. Нафақат босиб олинган ҳудудлардаги халқларнинг тиллари, балки фотиҳларнинг тиллари ҳам йўқолиб кетгани тарихдан маълум. Қадимги юнон, оромий, лотин, санскрит, ведий, ассурий, қўҳна форс тиллари шулар жумласидандир. БМТ экспертларининг куюниб эътироф этишларича, ҳозир дунёда 6809 та тил бўлиб, энг ачинарлиси ҳар икки ҳафтада битта тил йўқолиб бормоқда. Бугунги кунда 357 тилда атига 50 нафардан одам сўзлашар экан, 46 та тилдан эса 1 нафардан киши фойдаланаркан.
Афсусланарли жиҳати, уларнинг ўлими билан бу тиллар ҳам буткул йўқолади. Олимларнинг фикрича, тил яшаб қолиши учун унда камида 1 миллион киши сўзлашиши керак экан. Бироқ бундай тиллар дунёда атига 250 тадир. Ўзбек тили ҳам мана шу 250 таликнинг ичида эканлиги кишига анчайин таскин беради албатта. Бироқ… 3 минг йиллик тарих ворислари-биз ўзбеклар ана шу 250 талик рўйхатдан кунлар келиб тушиб қолишимизни ўйламай эрта тонгданоқ болаларимизни ажнабий тилдаги боғчаю, мактабларга юборяпмиз. Диққат қилсангиз, партия етакчиси мана шу ҳолатлардан хуноб бўлиб барчани огоҳлантирган эди!
Яна бир гап, республикадаги вазирлик, идора, қўмиталарда ўтказилган маъмурий ислоҳотлар даврида, яьни уларни қисқартириш чоғида айнан “Миллий тикланиш” партияси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Давлат тилини ривожлантириш департаментининг қисқартирилишига эътироз билдирганди! Аксинча бу идорани тугатиш эмас, унинг фаолиятини замонавий тахдид, талаблардан келиб чиқиб янада кенгайтириш, такомиллаштириш лозимлигини айтиб, бу йўлда жон жаҳди билан курашган партия ҳам айнан “Миллий тикланиш” эди!
Аммо ушбу “муаззам даргоҳ” да пайдо бўлган янги команда ишончни оқламади. Тўғри, дастлабки пайтларда ғайрат билан ишга киришишди. Аммо бугунга келиб... Телевидениедаги ўзга тиллар қоришиб кетган алмойи-жалмойи сериаллар, кўча-куйда тўлиб тошган ажнабий тиллардаги пешлавҳалар, тутуруқсиз қўшиқлар, атига 2,5 фоиз аҳолиси русийзабон бўлган Ўзбекистонда аниқроғи унинг пойтахтидаги мавжуд 53 фоиз мактабнинг рус мактабларига айланиб бўлганлиги, фарзандларимизнинг тили хориж мультфильмлари орқали чиқаётганлиги ва яна бир қатор салбий омиллар уларни заррача қизиқтирмай қўйди!
Ўзбек миллати ва тилининг энг жонкуяр алломаларидан бири Қозоқбой Йўлдош мазкур департамент раҳбарларига бир эмас бир неча маротаба марказий матбуот орқали юқоридаги салбий ҳолатлар хусусида мурожаат қилдики, бундан бирон натижа чиқмади. Сўнгра ҳафсаласи пир бўлди чоғи навбатдаги чиқишлардан бирида: “Ўзбек тилини байрам сифатида нишонлашдан аввал унинг мавқеини жойига қўйиш керак!” деди, холос...
Ўзбекнинг яна бир мутафаккири, улуғ олим Иброҳим Ғафуров эса айнан мазкур департамент раҳбариятига қатъий бир таклифни билдирдики бунгада бирон муносабат билдирилмади: “21октябрни ўзбек тилига Давлат тили мақоми берилган кун эмас, Ўзбек тилига Давлат тили ҳуқуқи берилган кун дея омма олдида эътироф этилишини таклиф қиламан”. Юқорида таъкидланганидек, улуғ олимнинг ушбу бебаҳо фикри қоғозларда аниқроғи матбуот саҳифаларида қолиб кетди. Ушбуни қоралаяпману, яна партия етакчиси Алишер Қодировнинг катта бир йиғинда куюнчаклик билан айтган қуйидаги фикрлари ёдга тушади:
-Тил ҳақида гап очилдими, дарров луғатимиздаги миллатчи сўзи эсга олинади, ўз тилини ҳимоя қилаётган одам бошқа тилни камситаётганга чиқарилади. Ваҳоланки, биз ўзбеклар ҳеч қачон миллатчи халқ бўлмаганмиз, агар шундай бўлганида иккинчи жаҳон уруши даврида бир тўғрам нонимизни бўлиб, ярмини русга, ярмини немисга бермаган бўлардик, биз фақат юртимизда яшаётган ватандошларимизга ўзбек тилини билиш, уни ҳурмат қилиш лозимлигини, қолган тилларни эса ихтиёрий ўрганишлари учун қулай шароитлар яратиб берилишининг тарафдоримиз”.
Ўйлаб кўрайлик, миллат раҳнамоси БМТда – дунё минорасидан туриб, соф ўзбек тилида сўзламоқда! Бу жамият ва унинг ҳазрати фуқаросига қилинаётган улуғ бир ишора аслида. Бундан хулоса чиқариб, тилга муносабат масаласида ўта хушёр бўлмоғимиз лозим. Зотан, буюк бобокалонимиз Алишер Навоий тилни унутиш ва уни ҳурмат қилмасликни оқпадарликка қиёслаганлари ҳам бежиз эмас.
Сир эмас, кўпчилигимиз ҳали-ҳануз тилимизнинг жудаям бой ва мафтункорлигини, шу боис унга дунё аҳли ҳавас қилишини тўлиқ англаб етмаяпмиз. Сўз мулкининг султони Навоий ҳазратлари юқоридаги фикримизни ХV асрдаёқ амалда исботлаб қўйганлар. Улуғ бобомиз умри давомида ўз асарларида 1 млн 378 минг 660 та сўз ишлатган бўлсалар, шунинг 26 мингтаси бетакрор сўзлар экан.
Ваҳоланки, дунё тан олган улуғ шоирлар – Пушкин 21 мингта, Сервантес 18 мингта, Шекспир эса ўз тилида 20 мингта сўз ишлатган экан...
Яна таъкидлайман, ана шундай бой тилни фарзандларимизга фахр ва ғурур билан ўргатиш ўрнига уларнинг тили-ю, оёғи чиқмасданоқ ажнабий тилдаги боғчаю, мактабга чирқиллатиб судраб боришимиздан кимга фойда? Мақолага нуқта қўяр чоғимда таниқли сиёсатшунос Шерзодхон Қудратхўжанинг қуйидаги фикри хаёлимни чақмоқдек ёритиб ўтди: Она тилини ҳурмат қилиш ва уни ҳимоя қилиш – Ватанни эъзозлаш ва ҳимоя қилиш билан баробардир.
–Ҳой отаси, ўзи ҳозиргина келдикку, қилиғингиз қурсин, бир-икки кун нафас ростлаб олайлик, –дея ўтинган кампири Рўзигул момо бир оғиз гапирдию, балога қолди. Чўрткесар, сертажанг оқсоқол столга чунонам мушт туширдики, шўрлик гапирганига ҳам минг пушаймон бўлди.
– Менинг уруғимдан ҳали чулчит чиқмаган, билдингми, ўзи бунга сен ҳам айбдорсан, кенжа болам деб шу ўғлингни жуда талтайтириб юбординг. Мен аҳмоқ бўлса, тоғу-тошда қўй боқиб юраверибман. Ўқийман деди ўқитдим, уйлантир деди, кўнглидагини олиб бердим, уйим йўқ деди, мол сотиб ватанли қилдим. Мана энди одам бўлди, элга қўшилди деганимда… ўзию, келин иккови болаларини элдан чиқариб ўтирибди.
Невараларингни қара, битта ўзбекча сўзни ҳам эплаб гапиришолмаяпти. Фақат ўрисча, инглизча гапиришяпти. Келгандан бери оғизларига қарайман, қани энди биронта ўзбекча калом айтишса… Дедушка, бабушка ва яна алламбалолар деяверишиб қулоқ миямни қоқиб ташлашдику. Йўқ, бундай бўлмайди, отасини ўқитдимми болалариниям ўқитишга қурбим етади. Фақат… менинг олдимда-қишлоқда ўқишади. Хуллас лаш-лушингни йиғиштир, қайтамиз. Сўнгра янада асабийлашиб ўғлига ўшқирди:
– Болаларни хароб қилибсанларку. Алҳамдунику қўятурайлик, жиллақурса ўзбекча саломлашишни ҳам билишмайди буларинг! Мен сенга шундай тарбия берганмидим?! Ота-бобонгни тилини камситиб, мурғаккина болаларингни ажнабийларнинг тилида ўқитишни ким маслаҳат берди сенга?! Ўша бетовфиқлар айтганидаям ўзингнинг калланг йўқмиди?! Ҳали суяги қотмаган бола илк сабоғини ўзга тилда олса нималар бўлишини, оқибати қаерларга бориб тақалишини биласанми ўзи?! Бола миллатини, динини, тилини унутадику!
Буларни унутганни эса одам қаторига қўшиб бўлмайди! Хе, сени ўша олимлигингдан ўргилдим. Аждодининг тилидан воз кечган одамдан олим чиқармиди?! Олим бўлишдан аввал одам бўлиш шарт! Оқсоқол шу гапларни айтаркан, эшикни қарсиллатиб ёпиб чиқиб кетди. Янги ўзбекнинг забардаст намоёндасимиз дея пойтахтда кўкрагига муштлаб юрган “зиёли ўғил” эса бу рад этиб бўлмас ҳақиқат қаршисида лом-мим дея олмай остонада қаққайганича қолаверди…
Бу – яқин танишим, пойтахтдаги нуфузли олийгоҳлардан бирида ёшларга ўзбек тили ва адабиёти фанидан сабоқ бериб келаётган Эшниёзнинг куни кеча менга дил ёриб, айтган ҳангомаси. Ачинарлиси бўлиб ўтган воқеанинг бош қаҳрамони-унинг ўзи!
– Ишхонадагиларнинг гапига кириб, “интеллегентный” бўлишсин деб болаларни аввал русийзабон боғчага, сўнгра рус ва инглиз тилига ихтисослашган хусусий мактабга берувдик. Уларнинг ўз тилларини унутаёзганига эътибор ҳам бермабмиз. Камига уйда ҳам русча, инглизча гапира бошлашганди. Ҳарқалай тил ўрганишяптику деб хурсанд бўлиб юраверибмиз. Қишлоқдан отам келганларида ҳам болалар ўзга тилда чулдирашаверибди. Бу эса бобойни қахрини келтирди. Биласизми, отам ўз тилидан бошқа тилни муқаддас санамайди. Шу боисданми, невараларини олдию кетди. Энди уларни ҳали вери шаҳарга жўнатмаса керак. Эр-хотин бориб кўриб келайлик десак… энди юзимиз чидамаяпти.
Тўғриси, уни нима деб юпатишни ҳам билмадим. Афсуски, танишимга ёпишган бу “хасталик” юқумли дарддай, тез урчиб, ҳозирда республика пойтахти тугул вилоятлар ва туманлар марказигача шитоб билан кириб боряпти. Хаёлимда эса баногоҳ партиямиз етакчиси Алишер Қодировнинг марказий матбуотдаги чиқишларидан биридаги қуйидаги сўзлари жонланди: “Афсуски, бугун ўз боласини рус боғчасига, рус мактабига бериб, боласи рус тилида тили чиқаётганидан ғурурланаётганлар кўпаймоқда.
Бу билан эса ўзимизга зиён келтираётганлигимизни англамаяпмиз. Бугунги кунда Тошкент шаҳри мактабларида 400 мингга яқин бошланғич синф ўқувчилари бор, уларнинг 250 мингга яқини рус тилида таълим олмоқда. Эътибор беринг, бу ўйлаб кўрадиган рақам. Ана шу 250 мингнинг 80 фоизи афсуски ўзбек. Айтинг, қандай ота-онаки, фарзанди 1-синфдан ўз қадриятига тескари, онгу-тафаккури, ўлчов мезонлари ва миллий маданиятига зид бўлган тилда савод чиқаришига йўл қўйиб беряпти. Агар бунга бир-икки оиланинг муаммоси деб қарасак, катта хато бўлади. Бу жамият муаммоси! Тилни йўқотиш, унга бефарқлик ҳам айнан шу нуқтадан бошланади аслида”.
Олимлар инсоният тарихида 9 мингдан ортиқ тил йўқ бўлиб кетганини айтишмоқда. Нафақат босиб олинган ҳудудлардаги халқларнинг тиллари, балки фотиҳларнинг тиллари ҳам йўқолиб кетгани тарихдан маълум. Қадимги юнон, оромий, лотин, санскрит, ведий, ассурий, қўҳна форс тиллари шулар жумласидандир. БМТ экспертларининг куюниб эътироф этишларича, ҳозир дунёда 6809 та тил бўлиб, энг ачинарлиси ҳар икки ҳафтада битта тил йўқолиб бормоқда. Бугунги кунда 357 тилда атига 50 нафардан одам сўзлашар экан, 46 та тилдан эса 1 нафардан киши фойдаланаркан.
Афсусланарли жиҳати, уларнинг ўлими билан бу тиллар ҳам буткул йўқолади. Олимларнинг фикрича, тил яшаб қолиши учун унда камида 1 миллион киши сўзлашиши керак экан. Бироқ бундай тиллар дунёда атига 250 тадир. Ўзбек тили ҳам мана шу 250 таликнинг ичида эканлиги кишига анчайин таскин беради албатта. Бироқ… 3 минг йиллик тарих ворислари-биз ўзбеклар ана шу 250 талик рўйхатдан кунлар келиб тушиб қолишимизни ўйламай эрта тонгданоқ болаларимизни ажнабий тилдаги боғчаю, мактабларга юборяпмиз. Диққат қилсангиз, партия етакчиси мана шу ҳолатлардан хуноб бўлиб барчани огоҳлантирган эди!
Яна бир гап, республикадаги вазирлик, идора, қўмиталарда ўтказилган маъмурий ислоҳотлар даврида, яьни уларни қисқартириш чоғида айнан “Миллий тикланиш” партияси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Давлат тилини ривожлантириш департаментининг қисқартирилишига эътироз билдирганди! Аксинча бу идорани тугатиш эмас, унинг фаолиятини замонавий тахдид, талаблардан келиб чиқиб янада кенгайтириш, такомиллаштириш лозимлигини айтиб, бу йўлда жон жаҳди билан курашган партия ҳам айнан “Миллий тикланиш” эди!
Аммо ушбу “муаззам даргоҳ” да пайдо бўлган янги команда ишончни оқламади. Тўғри, дастлабки пайтларда ғайрат билан ишга киришишди. Аммо бугунга келиб... Телевидениедаги ўзга тиллар қоришиб кетган алмойи-жалмойи сериаллар, кўча-куйда тўлиб тошган ажнабий тиллардаги пешлавҳалар, тутуруқсиз қўшиқлар, атига 2,5 фоиз аҳолиси русийзабон бўлган Ўзбекистонда аниқроғи унинг пойтахтидаги мавжуд 53 фоиз мактабнинг рус мактабларига айланиб бўлганлиги, фарзандларимизнинг тили хориж мультфильмлари орқали чиқаётганлиги ва яна бир қатор салбий омиллар уларни заррача қизиқтирмай қўйди!
Ўзбек миллати ва тилининг энг жонкуяр алломаларидан бири Қозоқбой Йўлдош мазкур департамент раҳбарларига бир эмас бир неча маротаба марказий матбуот орқали юқоридаги салбий ҳолатлар хусусида мурожаат қилдики, бундан бирон натижа чиқмади. Сўнгра ҳафсаласи пир бўлди чоғи навбатдаги чиқишлардан бирида: “Ўзбек тилини байрам сифатида нишонлашдан аввал унинг мавқеини жойига қўйиш керак!” деди, холос...
Ўзбекнинг яна бир мутафаккири, улуғ олим Иброҳим Ғафуров эса айнан мазкур департамент раҳбариятига қатъий бир таклифни билдирдики бунгада бирон муносабат билдирилмади: “21октябрни ўзбек тилига Давлат тили мақоми берилган кун эмас, Ўзбек тилига Давлат тили ҳуқуқи берилган кун дея омма олдида эътироф этилишини таклиф қиламан”. Юқорида таъкидланганидек, улуғ олимнинг ушбу бебаҳо фикри қоғозларда аниқроғи матбуот саҳифаларида қолиб кетди. Ушбуни қоралаяпману, яна партия етакчиси Алишер Қодировнинг катта бир йиғинда куюнчаклик билан айтган қуйидаги фикрлари ёдга тушади:
-Тил ҳақида гап очилдими, дарров луғатимиздаги миллатчи сўзи эсга олинади, ўз тилини ҳимоя қилаётган одам бошқа тилни камситаётганга чиқарилади. Ваҳоланки, биз ўзбеклар ҳеч қачон миллатчи халқ бўлмаганмиз, агар шундай бўлганида иккинчи жаҳон уруши даврида бир тўғрам нонимизни бўлиб, ярмини русга, ярмини немисга бермаган бўлардик, биз фақат юртимизда яшаётган ватандошларимизга ўзбек тилини билиш, уни ҳурмат қилиш лозимлигини, қолган тилларни эса ихтиёрий ўрганишлари учун қулай шароитлар яратиб берилишининг тарафдоримиз”.
Ўйлаб кўрайлик, миллат раҳнамоси БМТда – дунё минорасидан туриб, соф ўзбек тилида сўзламоқда! Бу жамият ва унинг ҳазрати фуқаросига қилинаётган улуғ бир ишора аслида. Бундан хулоса чиқариб, тилга муносабат масаласида ўта хушёр бўлмоғимиз лозим. Зотан, буюк бобокалонимиз Алишер Навоий тилни унутиш ва уни ҳурмат қилмасликни оқпадарликка қиёслаганлари ҳам бежиз эмас.
Сир эмас, кўпчилигимиз ҳали-ҳануз тилимизнинг жудаям бой ва мафтункорлигини, шу боис унга дунё аҳли ҳавас қилишини тўлиқ англаб етмаяпмиз. Сўз мулкининг султони Навоий ҳазратлари юқоридаги фикримизни ХV асрдаёқ амалда исботлаб қўйганлар. Улуғ бобомиз умри давомида ўз асарларида 1 млн 378 минг 660 та сўз ишлатган бўлсалар, шунинг 26 мингтаси бетакрор сўзлар экан.
Ваҳоланки, дунё тан олган улуғ шоирлар – Пушкин 21 мингта, Сервантес 18 мингта, Шекспир эса ўз тилида 20 мингта сўз ишлатган экан...
Яна таъкидлайман, ана шундай бой тилни фарзандларимизга фахр ва ғурур билан ўргатиш ўрнига уларнинг тили-ю, оёғи чиқмасданоқ ажнабий тилдаги боғчаю, мактабга чирқиллатиб судраб боришимиздан кимга фойда? Мақолага нуқта қўяр чоғимда таниқли сиёсатшунос Шерзодхон Қудратхўжанинг қуйидаги фикри хаёлимни чақмоқдек ёритиб ўтди: Она тилини ҳурмат қилиш ва уни ҳимоя қилиш – Ватанни эъзозлаш ва ҳимоя қилиш билан баробардир.
